Uzay ekonomisi, yalnızca bilimsel keşiflerin bir aracı değil, aynı zamanda dünya genelindeki ekonomik ve teknolojik dönüşümün temel taşlarından biri haline geldi. Bu yazı, ESA’nın “Report on the Space Economy 2024” raporunda yer alan verilere ve analizlere dayanarak hazırlanmıştır. 2023 yılı, uzay sektörünün kamu ve özel yatırımlarıyla büyümeye devam ettiği, aynı zamanda zorluklarla karşılaştığı bir yıl oldu. 2024 ise umut verici yenilikler ve trendlerle dikkat çekiyor. Bu yazıda, uzay ekonomisindeki son gelişmeleri ve verileri derinlemesine inceliyoruz.
Uzay Ekonomisinin Yükselen Değeri
Uzay ekonomisi, 2023 yılında dünya çapında toplam 106 milyar Euro’luk bir kamu yatırımıyla tarihindeki en yüksek seviyeye ulaştı. Bu yatırımların %53’ü savunma, %47’si ise sivil harcamalardan oluştu. Avrupa’nın bu pastadaki payı 11,9 milyar Euro ile sınırlı kaldı. Uzay ekonomisi, sadece teknoloji geliştirme değil, aynı zamanda küresel ekonomiye sağladığı dolaylı katkılarla da büyümeye devam ediyor.

Şekil 1. 2019-2023 Yılları Arasında Kamusal Uzay Bütçelerinin Dağılımı (ESA)
2023’te Uzay Faaliyetlerinde Öne Çıkanlar
2023 yılı, fırlatma ve uydu operasyonlarında büyük bir artışın yaşandığı bir yıl oldu. Yıl boyunca toplam 221 fırlatma gerçekleştirildi ve 2.940 uydu yörüngeye yerleştirildi. Özellikle SpaceX’in Starlink projesi, toplam fırlatma ağırlığının %70’ini oluşturdu.
- Başarı Oranı: Fırlatma faaliyetlerinin %96’sı başarılı oldu.
- Avrupa’nın Performansı: Avrupa, JUICE ve Vega VV23 gibi büyük misyonlarla yalnızca 3 fırlatma gerçekleştirebildi.

Şekil 2. 2019-2023 Yılları Arasında Fırlatma Sayısı ve Fırlatma Ağırlıkları (ESA)
Özel Yatırımlarda Daralma: Avrupa ve Dünya
2023 yılı, özel uzay yatırımları için zor bir yıl oldu. Küresel yatırımlar 6 milyar Euro’ya düşerken, Avrupa’daki yatırımlar %14’lük bir düşüşle 977 milyon Euro seviyesinde kaldı. Ancak Avrupa, girişimcilik ekosistemini desteklemek için yeni finansman modelleri geliştirdi.
- En Büyük İşlemler: Isar Aerospace (155 milyon Euro), D-Orbit (100 milyon Euro), Exotrail (58 milyon Euro).
- Yatırım Türleri: Avrupa’da yapılan yatırımların %91’i girişim sermayesinden oluştu.

Şekil 3. 2023 Yıllarında Avpa Uzay Girişimlerine Özel Yatırımlar (ESA)
Downstream Pazarındaki Gelişmeler
Downstream pazarı, 2023 yılında dünya çapında 358 milyar Euro’luk bir değere ulaştı. Avrupa, bu pazarın %23’ünü elinde tutarak 82 milyar Euro’luk bir gelir sağladı. Bu segmentte, özellikle uydu navigasyonu ve yer gözlem hizmetleri büyük rol oynadı.
- Yer Gözlem Pazarlı: Avrupa, küresel yer gözlem pazarında %22’lik bir pay ile ikinci sırada yer aldı.
- Uydu İletişimi: Starlink’in genişbant hizmetleri 2 milyonu aşan aboneyle bu pazarlı domine etmeye devam ediyor.

Şekil 4. Yer Gözlem Pazar Değerleri (ESA)
2024’e İlk Bakış: Beklentiler ve Yenilikler
2024, uzay ekonomisi için umut verici bir yıl olarak öne çıkıyor. Kamu yatırımlarının 121 milyar Euro’ya ulaşması ve özel yatırımlarda yeni finansman modellerinin ortaya çıkması bekleniyor. Özellikle Avrupa, ESA’nın yeni bütçe planlamasıyla daha güçlü bir konum elde etmeyi hedefliyor.
- Ariane 6’nın Başarısı: Avrupa’nın yeni nesil fırlatma aracı Ariane 6, 2024’teki ilk başarılı fırlatmasını gerçekleştirdi.
- Mega Projeler: Yahsat ve Airbus iş birliğiyle iki yeni uydu için 1 milyar dolarlık anlaşma imzalandı.
Uzay Sektöründe İş Gücü: Avrupa’nın Büyüyen Dinamikleri
2023 yılı itibaryla Avrupa uzay sektöründe toplam 62.659 kişi çalışıyor. Bu rakam, 2022’ye göre %9’luk bir artışı ifade ediyor. Özellikle yeni girişimlerin büyüyömesiyle istihdam artışı hız kazandı. Ancak ABD ile kıyaslandığında, Avrupa’nın toplam istihdam kapasitesi sınırlı kalıyor.
Sonuç: Uzay Ekonomisinin Geleceği
Uzay ekonomisi, 2024 ve sonrasında daha da büyütümeye potansiyeline sahip. Kamu ve özel sektör yatırımlarının birlikte çalışması, yenilikçi projelerin hayata geçirilmesini hızlandıracaktır. Avrupa, küresel rekabette daha güçlü bir konum elde etmek için stratejik hamleler yapmaya devam ediyor.
REFERANSLAR