Günümüzde, arazi kullanımı ve arazi örtüsü (LULC) değişikliklerini anlamak ve tahmin etmek her zamankinden daha büyük bir önem taşıyor. Bu yazıda yer alan görseller, LULC analizlerinin farklı bölgelerde nasıl bir dönüşüm öngördüğünü gözler önüne seriyor. MOLUSCE, Markov-CA ve CA-ANN gibi modeller ile yapılan tahminler, ekosistemlerden kentsel planlamaya kadar birçok alanda geleceğe hazırlıklı olmamıza olanak tanıyor. Peki, arazi kullanımını haritalamak neden bu kadar önemli? Geleceği tahmin etmenin bize ne gibi faydaları var?

Şekil 1. Hindistan’da Örneklem Bir Bölgede 2030-2040 Yılları için Tahmini LULC Haritası (Baghel vd., 2024)
Arazi Kullanımı ve Arazi Örtüsü Haritalamanın Önemi
Arazi kullanımı ve arazi örtüsü haritalama, bir bölgedeki arazinin nasıl kullanıldığını ve doğal özelliklerini anlamamızı sağlar. Ormanlık alanlardan su kütlelerine, tarım arazilerinden kentsel alanlara kadar geniş bir veri yelpazesi sunarak birçok alanda kritik bilgilere ulaşmamıza olanak tanır:
1. Çevresel Koruma: Ormanlar ve su kütleleri gibi doğal alanların dağılımını anlamak, çevre koruma çalışmaları için temel oluşturur. Örneğin, yoğun ormanlık alanların belirlenmesi, biyolojik çeşitliliği korumaya yönelik çabaları destekler.
2. Sürdürülebilir Kentsel Planlama: Hızla artan kentleşme, çevre ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. LULC haritaları, kentsel planlamacılara doğal ve yapılı çevre arasındaki dengeyi analiz etme imkanı sunarak daha sürdürülebilir şehirler tasarlamalarına yardımcı olur.
3. Tarım Yönetimi: Tarım, arazi kalitesi ve uygunluğuna büyük ölçüde bağlıdır. LULC analizi, tarım alanlarında meydana gelen değişiklikleri izleyerek çiftçilere ve politika yapıcılara mahsul rotasyonları, sulama ve toprak koruma konularında bilinçli kararlar almalarına yardımcı olur.
4. Afet Yönetimi ve İklim Dayanıklılığı: Sel veya kuraklık gibi doğal afetlere açık bölgelerde LULC haritaları, yüksek riskli alanların belirlenmesinde kritik rol oynar. Örneğin, ormansızlaşma sel riskini artırabilirken, kentsel yayılma şehirlerdeki sıcaklıkları artırabilir.
Gelecekteki Arazi Kullanımını Tahmin Etmek Neden Önemli?
Gelecekteki LULC senaryolarını tahmin etmek, proaktif karar alma süreçleri için hayati bir öneme sahiptir. Markov-CA, CA-ANN ve MOLUSCE gibi modeller, geçmiş verilere dayanarak olası gelecek senaryoları oluşturur. Bu tahminler, sürdürülebilirlik, ekonomik planlama ve çevresel koruma çalışmalarına büyük katkı sağlar.

Şekil 2. Bangladeş/Gazipur şehrinde arazi kullanımı projeksiyonu haritası (Uddin vd., 2023)
1.İklim Değişikliğine Uyum: İklim değişikliğinin etkileri arttıkça, arazi kullanım desenlerindeki değişimler daha belirgin hale gelir. Tahmin modelleri, tarım, su kaynakları ve doğal yaşam alanlarını etkileyebilecek değişimleri öngörmemizi sağlar. Böylece, bu değişimlere yönelik stratejiler geliştirilebilir.
2.Kaynak Tahsisi ve Planlama: Gelecekteki LULC değişimlerini anlamak, su ve enerji gibi kaynakların planlanması açısından önemlidir. Örneğin, tarım alanlarında bir azalma tahmin ediliyorsa, bu alanda verimliliği artırmaya yönelik çalışmalara öncelik verilebilir.
3.Olumsuz Çevresel Etkilerin Azaltılması: LULC tahminleri, ormansızlaşma, kentsel yayılma ve toprak erozyonu gibi çevresel sorunları önlemeye yönelik stratejilerin belirlenmesine yardımcı olur. Risk altındaki alanlar tespit edilerek arazi bozulması önlenebilir ve doğal kaynaklar korunabilir.
4.Politika ve Mevzuatı Destekleme: Politika yapıcılar, doğru kararlar almak için sağlam verilere ihtiyaç duyar. LULC tahmin modelleri, sürdürülebilir kalkınma, iklim uyumu ve doğal kaynak yönetimi politikalarının geliştirilmesine kanıt sağlar.
Sonuç
Arazi kullanımı ve arazi örtüsü haritalama, geleceğin kaynaklarını anlamak ve yönetmek için güçlü bir araçtır. Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi, MOLUSCE, Markov-CA ve CA-ANN gibi araçlar, geçmiş verilere dayanarak gelecekteki senaryoları ortaya koyar. Bu öngörüler, çevresel sınırları göz önünde bulundurarak daha sürdürülebilir ve akıllı kararlar almamıza olanak tanır. LULC haritalama ve tahmin analizlerine yatırım yaparak, yalnızca gelecek nesiller için doğal kaynakları korumakla kalmayıp, daha akıllı bir planlama çerçevesi oluşturuyoruz. Gelecek belirsiz olabilir, ancak doğru araçlarla, karşılaşabileceğimiz zorluklara daha iyi hazırlanabiliriz.
Kaynaklar